Hai luồng ý kiến “Toà án không có nghĩa vụ thu thập chứng cứ”
Báo VOV đưa tin, chiều 22/11, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 6, Quốc hội họp phiên toàn thể ở hội trường, thảo luận về dự án Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi). Nhiều đại biểu bấm nút tranh luận về nội dung “Toà án không có nghĩa vụ thu thập chứng cứ”.
Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (Đoàn TP.HCM) cho rằng, người dân không có hiểu biết sâu nên cần thiết quy định tòa án thực hiện thu thập chứng cứ nhằm đảm bảo sự khách quan của vụ án, ra phán quyết công bằng cho tất cả các bên.
Đại biểu Trương Trọng Nghĩa phân tích, Việt Nam theo hệ dân luật và trong hệ dân luật, Tòa và thẩm phán chủ trì trong việc đánh giá xem xét và cần thiết thì thu thập chứng cứ.
“Điều kiện của Việt Nam có sự chênh lệch về khoảng cách giàu nghèo, khoảng cách về dân trí, về văn hóa, giữa thành thị và nông thôn. Do đó rất nhiều người dân không có điều kiện tranh tụng một cách đầy đủ và do những khoảng cách ấy, nếu khoán cho các bên tự chiến đấu sẽ rất thiệt thòi cho những người yếu thế”, đại biểu đoàn TP.HCM nói.
Cũng theo đại biểu Trương Trọng Nghĩa, tòa án chủ trì việc thu thập chứng cứ, chứ không mâu thuẫn với các bên tự thu thập chứng cứ. Mỗi bên đều thu thập những chứng cứ có lợi cho mình và giấu đi những chứng cứ bất lợi. Khi các bên không giải quyết được mới tìm đến tòa án, như tìm đến “Bao Công” để ra phán quyết công bằng cho các bên.
Đại biểu nhấn mạnh, sửa luật là để thuận lợi hơn cho người dân, để bảo vệ quyền lợi của người dân tốt hơn hay để thuận lợi hơn cho tòa án? Nếu để thuận lợi hơn cho người dân thì không nên bỏ thẩm quyền thu thập chứng cứ của tòa án.
Cũng bấm nút tranh luận về nội dung này, đại biểu Nguyễn Thanh Sang (Đoàn TP.HCM) cho rằng, Điều 15 khoản 1 quy định tòa án không có nghĩa vụ thu thập chứng cứ là không còn phù hợp với thực tiễn hiện nay.
“Tòa án là cơ quan quyền lực mà thu thập chứng cứ còn khó khăn, huống hồ giao cho người dân. Hiện chúng ta chưa có cơ chế để người dân tự thu thập chứng cứ”, đại biểu nêu rõ.
Trong khi đó, nêu ý kiến phát biểu, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp) cho rằng, tòa án cần có trách nhiệm tham gia thu thập chứng cứ. Đại biểu bày tỏ thống nhất với quan điểm tòa án cần có trách nhiệm tham gia thu thập chứng cứ với những trường hợp các bên không thu thập được.
Được biết, Dự án Luật Tổ chức Tòa án nhân dân được sửa đổi theo hướng Tòa án không có nghĩa vụ thu thập chứng cứ. Trong vụ án hình sự, Tòa án căn cứ vào tài liệu, chứng cứ đã được Cơ quan điều tra, Cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, Viện kiểm sát thu thập, làm rõ tại phiên tòa và kết quả tranh tụng tại phiên tòa để xét xử.
Chỉ có 6.000 thẩm phán nhưng phải giải quyết 600.000 vụ án mỗi năm
Theo tin tức trên báo Dân trí, làm rõ vấn đề xét xử giải quyết các vi phạm hành chính theo Luật định, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, hiện Luật quy định Tòa án giải quyết 4 nhóm vi phạm hành chính là đưa người đi chữa bệnh bắt buộc, đưa người vào trường giáo dưỡng, vi phạm các quy định tố tụng… Trong tương lai, luật cho thêm việc gì, Tòa làm thêm việc đó.
Về giải thích áp dụng pháp luật trong xét xử, Chánh án Nguyễn Hòa Bình nêu, đây là việc áp dụng pháp luật trong xét xử, gắn với các tình huống pháp lý cụ thể và đã ghi trong Bộ luật Tố tụng dân sự.
Việc sửa đổi Luật Tổ chức Tòa án nhân dân lần này quy định thể hiện rõ đây là nhiệm vụ, trách nhiệm của thẩm phán. Theo đó, trong một vụ án, tòa án vận dụng điều luật nào thì phải giải thích tại sao lại áp dụng điều đó.
Về việc thu thập chứng cứ, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao cho rằng, nhân dân chờ đợi phán quyết công tâm, khách quan, công bằng, chứ không phải chờ đợi việc thu thập chứng cứ xong xét xử trên các chứng cứ do mình thu thập mà xem nhẹ các chứng cứ của các bên khác.
Tiếp thu ý kiến của các đại biểu, Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho biết, sẽ chỉnh lý quy định theo hướng khi có yêu cầu của người dân, cả bên nguyên và bên bị khi không thể thu thập chứng cứ thì Tòa án hỗ trợ bằng các quyết định giao nộp chứng cứ mà các cơ quan Nhà nước và tổ chức cá nhân phải có nghĩa vụ cung cấp cho người dân. Nếu các bên không chấp hành lệnh của Tòa án, sẽ bị xử phạt theo Pháp lệnh của Ủy ban Thường vụ Quốc hội vừa ban hành.
"Một năm, chúng tôi giải quyết 600.000 vụ án, chỉ có 6.000 thẩm phán. Người đâu mà đi thu thập chứng cứ cho 600.000 vụ án?", Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đặt câu hỏi.
Về tổ chức Tòa án theo thẩm quyền xét xử, ông Nguyễn Hòa Bình cho biết, đây là nội dung nhằm thể chế hóa Nghị quyết 27-NQ/TW.
Về tòa phúc thẩm vẫn xử sơ thẩm, Chánh án cho biết thực tế nhiều nước Tòa án tối cao vẫn xét xử sơ thẩm. Tên gọi là tòa án phúc thẩm hay sơ thẩm là nhiệm vụ chính yếu, chủ yếu là xử sơ thẩm thì gọi là tòa sơ thẩm, chủ yếu xử phúc thẩm thì là tòa án phúc thẩm.
Về ngạch bậc thẩm phán, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao nêu, thực tế ở tòa án cấp huyện có gần 6.000 thẩm phán, trong đó từ khi vào tòa án đến khi về hưu đều chỉ được là thẩm phán sơ cấp dù giỏi, có khả năng làm rất nhiều việc.
Theo ông Nguyễn Hòa Bình, dự kiến ban đầu Ban soạn thảo thiết kế 3 loại Tòa án sơ thẩm chuyên biệt là Tòa hành chính, Tòa phá sản, Tòa sở hữu trí tuệ. Đây là 3 loại Tòa án rất khó, chuyên môn cao.
Về vấn đề thanh tra, kiểm tra trong quá trình tố tụng, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao cho rằng, thời hạn tố tụng quy định rất khắt khe. Trường hợp Tòa án chỉ có thời hạn 1 tháng từ khi hồ sơ chuyển sang phải giải quyết, khi đó mà phát sinh thanh tra hay giám sát thì sẽ không đảm bảo được thời hạn tố tụng.
Vân Anh(T/h)
